Empresarionan den fase di inisiashon
Impuesto riba benta
Impuesto riba ganashi
Empresarionan ku ta sera nan negoshi
Impuesto riba entrada
Impuesto riba salario i primanan
Number di CRIB
Séra
Introdukshon

Si komo persona/instansia ku obligashon pa retené, bo tin empleadonan den servisio, bo mester retené i paga impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ na Servisio di Impuesto. 

Ken mester paga impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ?

E impuesto riba benta i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ mester wòrdu kalkulá i paga dor di bo mes (persona/instansia ku obligashon pa retené) na Servisio di Impuesto. E impuesto riba benta i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ ta wòrdu kobrá pa medio di retenshon di salario. E retenshon aki ta tuma lugá na momento ku e trahadó ta risibí e salario. E trahadó ta risibí su salario na momento ku esaki wòrdu pagá i/òf wòrdu poné na su disposishon. 

Na ki momento bo tin obligashon pa retené impuesto?

E persona/instansia ku obligashon pa retené impuesto ta retené e impuesto riba salario i e primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ for di e salario di e trahadó. E konsepto persona/instansia ku obligashon pa retené impuesto ta mas amplio ku e konsepto di dunadó di trabou. Bou di esaki no solamente nos ta komprondé esun ku bon mirá tin e obligashon pa retené impuesto, pero tambe e dunadó di trabou fiktisio. Ku dunadó di trabou fiktisio nos ta referí na e fundashon di penshun òf e kompania di seguro di penshun ku ta paga seguro na e trahadó di un otro. Pensa tambe riba e biuda ku ta risibí un penshun di biuda, pasobra su kasá, ku a traha años pa bo, a fayesé. E biuda mes nunka a traha pa bo. E biuda aki ta risibí entrada for di e trabou di un otro, den e kaso aki di su kasá ku a fayesé. 

E persona/instansia ku obligashon pa retené i e dunadó di trabou i e dunadó di trabou fiktisio, ta esun ku ta retené e impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ di e trahadó i ta paga esaki via di deklarashon na Servisio di Impuesto. 

Ken tin obligashon pa retené den un relashon di trabou fiktisio?

Ademas di relashonnan di trabou real, impuesto riba salario konosé tambe relashonnan di trabou fiktisio. Esakinan ta relashonnan di trabou ku pa medio di fikshon ta wòrdu konsiderá komo relashon di trabou. Dor di e fikshon tin semper un relashon di trabou. Den kaso di un relashon di trabou fiktisio, esun ku obligá na retené ta konsiderá, por ehèmpel:

  • NV/BV: pa e komisario i dirigentenan statutuario. 
  • Mayor: pa un mucha di 14 aña òf mas.  
  • Personanan ku ta risibí provishon: pa personanan ku ta traha riba base di risibí komishon. 
  • Esun ku drenta den un areglo pa presentashon: pa artistanan i deportistanan profeshonal. 
  • E kontratista: pa kontratistanan di trabou i nan ayudantenan. 
  • E agensia di trabou temporal (‘uitzendbureau’): pa trahadónan temporal (esun ku tin obligashon pa paga salario na dje). 
  • E persona kaminda ta laborá serka dje: pa stazjèrnan. 
  • SVB: pa esnan ku tin derecho di kobra na SVB. 
Na ki momento bo ta trahadó?

Impuesto riba salario i primanan ta wòrdu kobrá riba salario di un trahadó ku ta den un relashon di trabou. Trahadó ta e persona natural ku ta den un relashon di trabou serka bo, e asina yamá relashon di trabou aktual. Esun ku ta risibí entradanan for di relashonnan di trabou anterior di su mes òf di un otro tambe ta wòrdu konsiderá un trahadó. Pues, na esaki ta pertenesé tantu e penshonado òf e biuda i yunan di un trahadó anterior ku ta kobra un penshun di behes òf un otro tipo di penshun.

Impuesto riba salario ta hasi distinshon entre di trahadónan lokal i trahadónan ekstranhero. 

Trahadó lokal

Pa e trahadó ku ta biba na Kòrsou, no ta di importansia na unda e trabounan ta wòrdu ehersé. Loke ta rekerí ta pa e ta den un relashon laboral di esun ku tin obligashon pa retené impuesto òf ku e ta risibí salario di un persona/instansia ku tin obligashon pa retené impuesto ku ta biba òf ta establesé na Kòrsou.

Trahadó ekstanhero

Esun ku no ta biba na Kòrsou, ta wòrdu konsiderá komo trahadó solamente si: 

  • E ta den un relashon di trabou na Kòrsou; 
  • E ta risibí salario di un relashon di trabou anterior na Kòrsou; 
  • E ta den un relashon di trabou òf ta risibí un otro salario (por ehèmpel penshun) di un outoridat públiko di Kòrsou, independientemente di na unda e relashon di trabou ta wòrdu kumplí;
  • Ta dirigente òf komisario, òf ta risibí salario komo e dirigente òf komisario asigná di un N.V./B.V. establesé na Kòrsou òf un otro kompania, independientemente di na unda e relashon di trabou ta wòrdu kumplí. 

Esun ku tin obligashon pa retené impuesto no tin nodi di retené impuesto riba salario den kaso ku e trahadó entregá un deklarashon di Inspektor ku ta mustra ku no mester retené impuesto riba salario, a base di un Tratado fiskal òf un Areglo fiskal di Reino. Sin no tin e deklarashon aki, bo mester retené impuesto riba salario nòrmalmente. 

Kiko ta salario?

Salario ta bini den dos forma: salario den forma di sèn i salario no den forma di sèn (pago en natura). E forma di salario mas konosí ta pago den forma di sèn. Pensa por ehèmpel riba e salario pa luna ku bo ta risibí serka bo dunadó di trabou, bonùsnan i sèn di vakashon. Pago risibí ku no ta via di sèn, ta pertenesé na pago en natura. Pensa akinan riba por ehèmpel riba un kuminda grátis na trabou, un biahe di vakashon, outo di trabou, òf un bibienda grátis di trabou. Pues, salario ta tur lokual ku bo ta risibí for di un relashon di trabou.

Na ki momento bo mester hasi deklarashon i paga impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ?

E deklarashon di impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ mester wòrdu entregá via di e Portal (‘online’). Pa hasi esaki bo tin mester di un kuenta di usuario. 

E deklarashon di impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ mester wòrdu entregá tur luna. Tantu e deklarashon komo e pago mester tuma lugá denter di 15 dia despues di final di kada luna. Si e 15 di luna ta kai riba un dia di fiesta, den wikènt òf riba un otro dia liber, e deklarashon i pago ta pèrmití pa tuma lugá e promé dia di trabou despues di e di 15 di luna.

Pagonan ta tuma lugá via di banko. No ta posibel pa hasi pago kèsh na Servisio di Impuesto.

Inleverdata aangiften 2023
Kiko ta e konsekuensianan di no hasi òf di no hasi deklarashon di impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ na tempu?

Den kaso ku esun ku tin obligashon pa retené, no paga òf no paga e impuesto riba salario na tempu, Inspektor ta pone den kaso di un: 

  • Promé inkumplimentu; un multa di 5% di e suma di e kalkulashon di e aanslag, ku un mínimo di Naf. 50 (florin) i un máksimo di Naf. 2.500 (florin);
  • Di dos inkumplimentu; un multa di 10% di e suma di e kalkulashon di e aanslag, ku un mínimo di Naf. 100 (florin) i un máksimo di Naf. 5.000 (florin); 
  • Di tres òf siguiente inkumplimentu; un multa di 15% di e suma kalkulá di e aanslag, ku un mínimo di Naf. 150 (florin) i un máksimo di Naf. 10.000 (florin). 
  • Si esun ku tin obligashon pa retené di un forma sistemátiko, no a hasi òf no a hasi e deklarashon di impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ na tempu, e Inspektor ta imponé un multa di máksimo Naf. 2.500 (florin). 

Ora ta imponé un multa pa inkumplimentu di impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ, e Inspektor ta tuma na kuenta e kantidat di biaha ku a konstatá inkumplimentu den e 9 periodonan anterior. Si e empresario no a paga, no a paga parsialmente òf no a paga e impuesto e ku mester a paga riba e deklarashon na tempu, pasobra a duna muchu tiki informashon, lo apliká un multa pa inkumplimentu ku pago di 15% di e montante di e kalkulashon di e aanslag, ku un mínimo di Naf. 10.000 (florin). 

Redukshon di impuesto riba salario

Impuesto riba salario ta un kobransa adelantá di e impuesto riba entrada. Ta retené impuesto riba bo salario, onderstant òf penshun. Bo dunadó di trabou òf e instansia ku ta paga penshun no ta tene kuenta ku bo gastunan dedusibel ora di hasi esaki. Ta tene kuenta solamente ku (e parti ku por traspasá) e deskuento básiko, e supsidio pa mucha, e supsidio pa mayornan i un montante fiho na balor di ANG 500 (florin) pa gastunan di profeshon, eventual primanan pa areglo di penshun, e dedukshon di máksimo ANG 840 (florin) pa partisipashon na un fondo di spar i salubridat i e parti ku ta kai bou di trahadó di e primanan AOV/AWW. Den kaso ku tin otro gastunan dedusibel aplikabel, e ora ei bon mirá ta retené muchu impuesto riba salario. Na final di e aña kalendario, e hasimentu di kuenta definitivo di impuesto riba salario ta tuma lugá via di e aanslag di impuesto riba entrada. E aanslag aki ta wòrdu imponé despues ku bo entregá bo deklarashon di impuesto riba entrada. 

Pa evitá ku ta retené muchu impuesto riba salario, mester entregá un petishon pa redukshon di impuesto riba salario na Servisio di Impuesto. 

Kondishonnan pa bini na remarke pa redukshon di impuesto riba salario
  • Bo a entregá un formulario di deklarashon di impuesto riba entrada den e aña tras di lomba. Si bo no a kumpli ku e kondishon aki, bo petishon pa redukshon di impuesto riba salario ta wòrdu rechasá. 
  • E montante di e aanslag definitivo di impuesto riba entrada ta mas 1 kuart òf mas ku ANG 1.000 (florin) mas abou ku e impuesto riba salario ku a retené den e aña òf periodo. 

Pa entregá un petishon pa redukshon di impuesto riba salario, bo mester manda un meil na loonbelasting@gobiernu.cw. No ta posibel pa entregá petishonnan personalmente na Servisio di Impuesto. 

Aseguradonan pa AOV

AOV ta para pa Seguro general di Penshun. Esaki ta un seguro general pa komunidat ku ta para garantia pa duna penshun básiko na esnan ku yega e edat di penshun. Tur hende ku ta biba na Kòrsou i ta mas bieu ku 15 aña i ku no a yega e edat di 65 aña ainda, ta sigurá pa AOV. 

E porsentahe di e parti di AOV ku ta kai bou di e trahadó i e parti ku ta kai bou di e dunadó di trabou ta disponibel riba e página di SVB

Percentage werknemersdeel en werkgeversdeel AOV
Aseguradonan pa AWW

Penshun di Biuda(o) i Werfano (AWW) ta un seguro general pa komunidat. E seguro aki ta wòrdu pagá na famianan di un defuntu. E biudonan, biudanan i yunan (ku un di nan mayornan a fayesé) tin derechi riba sosten finansiero den forma di penshun di AWW. Tur hende ku ta biba na Kòrsou ku ta mas bieu ku 15 aña, ta sigurá pa AWW.

E porsentahe di e parti di AWW ku ta kai bou di e trahadó i e parti ku ta kai bou di e dunadó di trabou ta disponibel riba e página di SVB

Percentage werknemersdeel en werkgeversdeel AWW
Aseguradonan pa BVZ

BVZ ta para pa Seguro Básiko di gastunan di malesa. E seguro básiko ta un seguro uniforme pa e personanan ku ta kai bou di e lei, i den e kuadro ku ta posibel tei pa mehorá e kalidat di kuido médiko. Tur siudadano di Kòrsou ta sigurá pa BVZ. 

E porsentahe di e parti di BVZ ku ta kai bou di e trahadó i e parti ku ta kai bou di e dunadó di trabou ta disponibel riba e página di SVB.

Percentage werknemersdeel en werkgeversdeel BVZ
Aseguradonan pa AVBZ

AVBZ ta para pa Lei di Seguro General di Gastunan pa Malesanan Spesial, konosí komo Lei di Labizjan. AVBZ ta un seguro general pa komunidat ku ta duna sosten na e gastunan di tratamentunan médiko i di kuido di malesanan króniko. Tur hende ku ta biba na Kòrsou ku tin 15 aña bai ariba ku tin entrada tin e obligashon pa paga e prima di AVBZ. E obligashon pa kumpli ku e prima aki no ta kaba na momento ku bo yega e edat di 65 aña.

E porsentahe di e parti di AVBZ ku ta kai bou di e trahadó i e parti ku ta kai bou di e dunadó di trabou ta disponibel riba e página di SVB

Percentage werknemersdeel en werkgeversdeel ABVZ
Areglo di Expat

Pa trahadónan ku ta bin traha na Kòrsou for di eksterior, ta apliká un areglo spesial di expat. E areglo aki ta enserá ku e dunadó di trabou por ofresé kompensashonnan eksonerá di impuesto i tambe por traha un akuerdo di salario neto sin mester kalkulá e montante bruto.  

E kondishonnan pa bini na remarke pa un areglo di expat ta:

  • E trahadó mester a biba den eksterior por lo ménos sinku aña promé ku el a kuminsá traha na Kòrsou; 
  • E trahadó tin un konosementu spesifiká na nivel di universidat òf ‘bachelor’ ku apenas ta presente riba e merkado lokal laboral (e asina yamá rekisito di skarsedat i ekspertisio) i tin por lo ménos sinku aña di eksperensia relevante; 
  • E trahadó ta gana por lo ménos ANG 150.000 (florin) pa aña.

Pa apliká e areglo di expat tantu e dunadó di trabou komo e trahadó mester entregá un petishon konhunto na Servisio di Impuesto. Ta otorgá e estado di e areglo di expat pa un periodo di 5 aña. 

Pa hasi e petishon di areglo di expat bo mester entregá e siguiente komprobantenan:

  • Curriculum vitae (CV);
  • Diploma, listanan di sifra i sertifikadonan;
  • Pèrmit di trabou i estadia;
  • Akuerdo di trabou 
  • Un bista general di kompensashonnan i salario en natura. 

Pa entregá un petishon pa areglo di expat, bo mester manda un meil na loonbelasting@gobiernu.cw. No ta posibel pa entregá petishonnan personalmente na Servisio di Impuesto. 

Kiko un expat mester hasi si e kambia di dunadó di trabou?

Den kaso ku un expat kambia di dunadó di trabou, e siguiente dunadó di trabou, tin e siguiente posibilidatnan bou di sierto kondishonnan pa hasi petishon pa e areglo di expat pa e parti di e periodo di e 5 aña ku no a pasa ainda òf den kaso di ekstenshon, di e parti di e periodo ku no a pasa ainda.

Kondishonnan bou di kua un siguiente dunadó di trabou por hasi petishon pa e areglo di expat:

  • No mester pasa mas ku tres luna entre e terminashon di e relashon di trabou original i e inisio di e relashon di trabou siguiente; 
  • E siguiente dunadó di trabou mester por demostrá ku e reglanan di expat ta aplikabel pa e trahadó i pa esun ku tabata e dunadó di trabou anterior; 
  • E siguiente dunadó di trabou mester kumpli ku e klousula pa dunadó di trabou manera ta stipulá den e areglo di expat.

Pa entregá un petishon pa areglo di expat, bo mester manda un meil na loonbelasting@gobiernu.cw. No ta posibel pa entregá petishonnan personalmente na Servisio di Impuesto. 

Areglo di salario usual

A introdusí e areglo di salario usual pa evitá ku un direktor ta keda sin paga su mes òf ta paga su mes muchu tiki i e ganashi di e kompania, kaminda e direktor tin un interes supstansial, ta wòrdu pagá den un otro forma di benefisio regular. 

Den kaso ku e direktor tin un interes remarkabel den un kompania, mester paga e direktor un salario di por lo mínimo:

  • 50% di e entrada di e kompania, si e entrada di e kompania ta ménos ku ANG 100.000 (florin) 
  • Un salario di ANG 50.000 (florin) pa aña, den kaso ku e entrada di e kompania ta mas ku ANG 100.000 (florin).

Si un direktor ta traha pa mas ku un kompania, for di kua e tin benefisio supstansial sea direkto o indirekto, ta tuma e entrada total di e kompanianan ei konhuntamente. Mester otorgá un salario for di entrada total di e kompanianan konhunto na e direktor. E areglo di salario usual no ta bálido si e entrada ta ménos ku ANG 12.500 (florin). 

Formularionan importante

Formularionan importante 

Pa e impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ e siguiente formularionan ta di importansia pa Servisio di Impuesto:

  • Formularionan di deklarashon; 
  • ‘Verzamelloonstaten’; 
  • Artíkulo 45 karchinan di ALL.

E formulario di deklarashon di impuesto ta konsistí di e impuesto riba salario i e primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ retené, ku esun ku tin obligashon pa retené, a entregá i paga tur luna na Servisio di Impuesto. 

E deklarashon di impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ mester wòrdu entregá via di e Portal (‘online’). Pa hasi esaki bo tin mester di un kuenta di usuario. 

Den kaso ku mester entregá un deklarashon riba impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ revisá, bo mester hasi esaki tambe via di e Portal (‘online’). 

Eksepshon pa esaki ta: Si a konstatá ku e impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ mester ta mas abou, ku lokual ku bo a entregá kaba, bo mester manda un meil na: loonbelasting@gobiernu.cw huntu ku bo deklarashon di impuesto riba salario i primanan di AOV/AWW, AVBZ i BVZ korekto. E departamento di impuesto riba salario mes lo hinka e korekshon den e sistema. 

‘(Verzamel-) loonstaten’

Un ‘verzamelloonstaat’ ta un resumen general di e datonan di salario anual pa trahadó. Esaki mester wòrdu entregá anualmente na Servisio di Impuesto na luna di yanüari. 

Entrega di e ‘verzamelloonstaat’ mester tuma lugá via di e Portal (‘online’). Pa hasi esaki bo mester di un kuenta di usuario. Den kaso ku mester entregá ‘verzamelloonstaat’ revisá, bo mester hasi esaki tambe via di e Portal (‘online’). 

Artíkulo 45 karchinan di ALL

Banda di e obligashon pa entregá ‘verzamelloonstaat’ anualmente, ta obligatorio pa suministrá na luna di yanüari, un lista di tur terser partido ku no tabata den servisio serka bo, pero ku a hasi trabounan òf servisionan pa bo. Bou di esaki ta kai entre otro accountantnan, abogadonan, mekánikonan, dòkternan, kontratistanan, fèrfdónan, ets.

Entrega di e karchi di e karchinan di ALL di Artíkulo 45 mester tuma lugá via di e Portal (‘online’). Pa hasi esaki bo mester di un kuenta di usuario.

 

Petishon pa number di CRIB

Pa inskribí na Servisio di Impuesto pa impuesto riba benta, impuesto riba salario i impuesto riba ganashi bo mester entregá algun komprobante na Servisio di Impuesto. E komprobantenan aki ta diferensiá pa forma hurídiko:  

Pa inskribí un N.V., un B.V., un fundashon òf un asosiashon bo mester entregá e siguiente komprobantenan: 

  • Un akta di konstitushon (Akta notarial) di bo organisashon;
  • Un kopia di registrashon na Kámara di Komèrsio; 
  • Datonan di kompania relashoná ku representante i/òf direktor di e kompania; 
  • Un prueba di identidat bálido (sédula òf pasport).  

Pa inskribí un negoshi unipersonal (eenmanszaak) bo mester entregá e siguiente komprobantenan: 

  • Un kopia di registrashon na Kámara di Komèrsio; 
  • Un prueba di identidat bálido (sédula òf pasport). 

Pa inskribí un sosiedat kolektivo (V.O.F) i/òf un sosiedat bo mester entregá e siguiente komprobantenan: 

  • Un kopia di registrashon na Kámara di Komèrsio;
  • Un kopia di akuerdo entre e sosionan; 
  • Un prueba di identidat bálido (sédula òf pasport).

Den kaso ku tin empleadonan den servisio, mester entregá e siguiente informashon/komprobantenan na Servisio di Impuesto:

  • Kantidat di empleado; 
  • E fecha ku e promé empleado(nan) a drenta den servisio;
  • E suma total di entrada bruto. 

Atenshon! Tur dokumento entregá mester ta bon kla i legibel.

Pa hasi petishon pa un number di CRIB, bo mester manda un meil na: cribbeheer@gobiernu.cw. Manera ku bo number di CRIB ta kla nos lo manda esaki na e adrès di meil ku ta konosí serka nos.