Empresarionan den fase di inisiashon
Impuesto riba benta
Impuesto riba ganashi
Empresarionan ku ta sera nan negoshi
Impuesto riba entrada
Impuesto riba salario i primanan
Number di CRIB
Séra
Introdukshon

Tin diferente formanan hurídiko den kua por manehá un kompania. Tin kompanianan ku ta wòrdu manehá dor di personanan natural i tin otronan ku ta wòrdu manehá dor di personanan hurídiko.  

Un persona natural ku ta manehá un kompania unipersonal (eenmanszaak) mester paga impuesto riba entrada for di su ganashi di negoshi. Un persona hurídiko ta someté na impuesto riba ganashi. 

Pa ken impuesto riba ganashi ta?

Deklarashon di impuesto riba ganashi ta pa e kontribuyentenan ku mester paga impuesto riba ganashi na Kòrsou. Esakinan ta entre otro: 

  • Sosiedatnan anónimo (N.V.);
  • Sosiedatnan privá (B.V.);
  • Sosiedatnan komanditario públiko;
  • Kooperativanan;
  • Kompanianan di seguro mutuo;
  • Kapitalnan/Fondonan destiná pa un meta (Doelvermogens);
  • Fundashonnan (si esakinan ta hasi negoshi);
  • Fundashonnan (si esakinan ta hasi negoshi i no ta sirbi solamente un interes general di komunidat);
  • Fundashonnan di fondonan partikular;
  • Otro entidatnan ku kapital dividí den akshonnan.
Na ki momento bo mester hasi i paga deklarashon di impuesto riba ganashi?

Impuesto riba ganashi ta un impuesto di deklarashon, esaki ta nifiká ku bo mes mester deklará i paga e impuesto aki. E inisiativa i responsabilidat ta serka bo mes. Servisio di impuesto ta kontrolá e deklarashon di impuesto riba ganashi ku bo a entregá despues. E entrega di deklarashon di impuesto riba ganashi mester tuma lugá via di e Portal (‘online’). Pa hasi esaki bo mester tin un kuenta di usuario. Pagonan ta tuma lugá via di banko. No ta posibel pa hasi pago kèsh na Servisio di Impuesto. 

Bo ta hasi dos deklarashon di impuesto riba ganashi pa aña, un deklarashon temporal di impuesto riba ganashi i un deklarashon definitivo di impuesto riba ganashi. 

 

Deklarashon temporal di impuesto riba ganashi 

Bo mester entregá bo deklarashon temporal di impuesto riba ganashi denter di 3 luna despues ku e aña kalendario finalisá òf un aña finansiero ku ta diferente di esaki. Na e mes momento ku bo entregá e deklarashon temporal di impuesto riba ganashi bo mester paga e eventual impuesto riba ganashi ku bo ta debe na Servisio di Impuesto. E montante di impuesto (impuesto riba ganashi) di e deklarashon temporal di impuesto riba ganashi ta por lo ménos igual ku e impuesto riba ganashi ku bo mester a paga, di akuerdo ku e último deklarashon definitivo di impuesto riba ganashi. 

No suspenshon di deklarashon temporal di impuesto riba ganashi

No ta duna suspenshon pa entregá deklarashon temporal. Pues bo mester hasi deklarashon temporal na tempu. 

Deklarashon definitivo di impuesto riba ganashi

Bo mester hasi bo deklarashon definitivo di impuesto riba ganashi denter di seis luna despues ku e aña kalendario kaba òf un aña finansiero ku ta diferente di esaki. Na e mes momento ku bo entregá e deklarashon definitivo di impuesto riba ganashi bo mester paga e eventual impuesto riba ganashi ku bo ta debe na Servisio di Impuesto.  

Entrega di suspenshon pa deklarashon definitivo di impuesto riba ganashi

Suspenshon pa entregá deklarashon definitivo ta posibel. Pa por haña suspenshon, bo mester manda un karta di petishon motivá na Servisio di Impuesto. Despues di 15 dia ku Inspektor a risibí e petishon di suspenshon e ta tuma un desishon por eskrito i motivá. Si Inspektor no tuma un desishon negativo denter di diessinku dia, e término di entrega di e deklarashon definitivo ta wòrdu suspendé ku tres luna.  

Kuantu e tarifa di impuesto riba ganashi ta?

Tin diferente tarifa aplikabel pa impuesto riba ganashi. E tarifa di impuesto riba ganashi ta 22% (tarifa general). Entrante 1 di yüli 2018, sosiedat eksonerá a wòrdu transformá den un Sosiedat di Invershon di Kòrsou ku ta wòrdu kobrá un tarifa di impuesto riba ganashi di 0%. E entidatnan ku ta wòrdu konsiderá komo fondonan destiná pa un meta tambe mester paga un impuesto di 10/T (T= tarifa general). Pa kompanianan den zona liber ta apliká un tarifa riba ganashi di 2%. E tarifa di impuesto riba kompanianan di zona liber aki ta aplikabel te ku 2022. Finalmente, tin un tarifa di 3% pa entidatnan ku ta wòrdu identifiká komo entidatnan ku ta okupá ku aktividatnan ku ta paga impuesto abou. E aktividatnan ku ta paga impuesto abou ta:

  • Konstrukshon, reparashon i mantenshon di barkunan i avionnan;
  • Servisionan di sosten;
  • Prosesamentu di depósito i logístika;
  • Servisionan na fondonan di invershon.

E tarifa pa aktividatnan ku ta paga impuesto abou p’e no ta aplikabel pa notarionan, abogadonan, accountnan públiko, konseheronan fiskal i maneho. 

Kiko mantené bo atministrashon ta enserá?

Ta hopi importante pa bo mantené un atministrashon bon i kompletu. Obligashonnan di atministrashon ta obligatorio pa lei pa por mantené i warda un bon atministrashon. Esaki no solamente ta yuda bo kumpli ku obligashonnan legal, pero tambe ta duna bo un bon bista di e maneho di negoshi. Bo atministrashon ta e base di bo deklarashon.

Inspektor di Impuesto tin outorisashon pa kontrolá bo atministrashon i e deklarashonnan dentro di un término rasonabel. Un bon atministrashon ta hopi importante, preferiblemente digital. No kumpli ku e obligashon legal pa mantené bon atministrashon por tin konsekuenshanan fèrfelu.

Kiko e multa atministrativo ta?

Si sali na kla ku bo no a hasi deklarashon i paga impuesto segun lei, por imponé multa. 

Kiko ta e konsekuensianan di no entregá òf no entregá deklarashon di impuesto riba ganashi na tempu?

Si e empresario no a hasi e deklarashon di impuesto riba ganashi òf no a hasié na tempu, por apliká un multa pa inkumplimentu. E montante di e multa ta dependé di e kantidat di kaso di inkumplimentu di e kontribuyente. E multa por resultá den un mínimo di ANG 250 (florin) i un máksimo di ANG 2,500 (florin). 

Kiko ta e konsekuensianan di no paga òf no paga impuesto riba ganashi na tempu?

Si e empresario no a paga impuesto riba ganashi òf no a paga esaki na tempu, por apliká un multa pa inkumplimentu. E montante di e multa ta dependé di e kantidat di kaso di falta di inkumplimentu di e kontribuyente. E multa por resultá den un mínimo di ANG 250 (florin) i un máksimo di ANG 10.000 (florin). 

Teritorialidat

E prinsipio di teritorialidat ta konta pa kompanianan na Kòrsou ku tin tantu resultadonan lokal komo resultadonan den eksterior. E prinsipio di teritorialidat ta enserá ku solamente bo ganashinan for di aktividatnan na Kòrsou ta konta pa e base di impuesto riba ganashi. E kondishon pa deklará resultadonan lokal ta resultadonan ku ta wòrdu generá for di:

  1. Aktividatnan ku ta wòrdu ehersé na Kòrsou; 
  2. Aktivonan ku ta konektá ku Kòrsou.

Pa determiná si e resultado ta wòrdu konsiderá komo un resultado lokal, mester wak e lugá kaminda e gastunan spesífiko ta wòrdu hasí. Esakinan ta e gastunan yamá gastunan kousal. Na momento di entregá bo deklarashon di impuesto riba ganashi por presentá 3 kaso:

  1. Ta trata solamente di ganashi di empresa lokal;
  2. Ta trata solamente di ganashi di empresa ekstranhero;
  3. Ta trata di ganashi miksto ku ta konsistí di ganashi lokal i ekstranhero. 

Ta importante pa menshoná ku e benefisionan di empresanan lo wòrdu klasifiká komo benefisionan di empresanan lokal, a ménos ku por demostrá kua parti di e benefisionan por wòrdu klasifiká komo ekstranhero. Pues, e aplikashon di teritorio no ta obligatorio. Ora bo hasi bo deklarashon di impuesto riba ganashi, bo mes mester skohe si e teritoriorilidat ta aplikabel.

Pa e aplikashon di teritorialidat, ta hasi un distinshon entre empresanan finansiero (pensa riba kompania di seguro i kompanianan finansiero, entre otro banko) i empresanan no finansiero. Aparte di esaki, teritorialidat ta aplikabel pa entrada ku ta bin di un empresa material. Empresanan material ta organisashonnan sostenibel pa loke ta trata kapital i trabou, ku ta dirigí riba partisipashon den e proseso di produkshon sosial ku meta di hasi ganashi. Den e deklarashon di impuesto riba ganashi ta puntra bo si bo tin entrada ku no ta bin di un empresa material, e entrada aki ta entrada pasivo. Entrada pasivo semper ta ser klasifiká komo entrada di empresanan lokal i ta kobra impuesto riba esakinan na Kòrsou. Por ehèmpel, entrada pasivo ta interes, royalty, hür i entrada di dividendo. Esaki no ta konta solamente pa empresanan lokal, sino tambe pa empresanan ekstranhero ku tin un establesimentu permanente na Kòrsou. Esaki ta konta tambe pa entradanan pasivo di institutonan finansiero, manera bankonan i seguronan.

 

Akuerdo (ruling) pa impuesto riba ganashi

‘Ruling’ ta un akuerdo adelantá entre e Inspektor i e kontribuyente i/òf su representante. Akinan mester pensa entre otro riba por ehèmpel, akuerdonan tokante di e Sosiedat di Invershon di Kòrsou, e unidat fiskal, e petishon di estado transparente i kapitalnan destiná pa un meta. ‘Ruling’ no ta destiná pa duna konseho fiskal. ‘Ruling’ ta duna un opinion di e Inspektor riba e manera ku e lei lo wòrdu apliká den un kaso spesífiko. Asina komo kontribuyente bo por haña siguridat di antemano tokante e konsekuensianan di akshonnan ku bo tuma. E balor di un ‘ruling’ ta e garantia adelantá. Un ‘ruling’ ta bálido pa un periodo di máksimo 3 aña i e ta pèrdè su balides si e hechonan i sirkunstansianan kambia durante e periodo aki. 

Un ‘ruling’ ta wòrdu tratá despues di a risibí e siguiente informashon/dokumentonan relevante por eskrito:

  1. E nòmber, adrès i number di CRIB di e kontribuyente; 
  2. Si ta aplikabel, un deklarashon di e representante di e kontribuyente òf e akuerdo ku e representante ta representá e kontribuyente; 
  3. Un deskripshon kompletu di e hechonan relevante i e transakshonnan proponé; 
  4. E propósito di e transakshonnan; 
  5. Si ta aplikabel, e rapòrtnan di transferensia di preis; 
  6. Si ta trata di transakshonnan ku ta traspasá frontera, e pais òf paisnan ku e ‘ruling’ lo ser interkambiá kuné; 
  7. Un deskripshon di e transakshonnan i efekto di esakinan den otro huridikshonnan; 
  8. E struktura di organisashon; 
  9. E kontestanan riba e preguntanan den e dokumento ‘Template and instruction sheet for information exchange’.

Pa bo bini na remarke pa por haña un ‘ruling’, bo mester entregá un petishon por eskrito ku e informashon/dokumentonan ariba menshoná na Servisio di Impuesto. Bo por manda bo petishon via e-mail na: winstbelasting@gobiernu.cw. No ta posibel pa entregá e petishonnan personalmente na Servisio di Impuesto.

Petishon pa un deklarashon temporal mas abou

Si e deklarashon temporal ku bo a kalkulá ta mas abou ku e deklarashon definitivo mas resiente, bo por entregá un petishon motivá na Inspector di Impuesto pa por hasi e deklarashon na e suma mas abou aki. Pa e karta di petishon aki bo mester usa e formulario destiná pa esaki. Bo por deskargá un ehèmpel di e formulario aki. Petishon pa un aanslag temporal mas abou. Bo por manda bo petishon via di: winstbelasting@gobiernu.cw.

Pasobra e Inspektor mester di dos siman pa tuma un desishon, ta bon pa entregá bo petishon na e Inspektor un luna promé ku e fecha di entrega di e deklarashon preliminario. Si bo no a risibí un kontesta, nos ta pidi bo pa tuma kontakto ku e Inspektor promé ku bo paga e suma abou ku bo a proponé. E suma di impuesto ku mester wòrdu pagá segun e deklarashon temporal mester wòrdu pagá na Ontvanger.

Deklarashon di entradanan pa kompanianan

Bo por pidi e deklarashon di entrada te ora ku bo a entregá bo deklarashon di impuesto riba ganashi i nos a trata esaki. 

Bo por pidi un deklarashon di entrada dor di manda un meil na: winstbelasting@gobiernu.cw. Despues di a hasi e petishon, bo ta risibí un meil ku e vershon digital di bo deklarashon di entrada, ora e petishon ta kla. Den e petishon mester duna e siguiente informashon:

  • E datonan general di e kompania, manera nòmber, adrès i number di CRIB; i
  • E motibu pakiko bo mester di e deklarashon di entrada, pa kua instansia.

 

Kiko e multa pa violashon ta?

Si sali na kla ku tin mal intenshon òf kulpabilidat grave, por imponé un multa. E suma di e multa ta dependé di e gravedat di e kulpabilidat. 

  • Den kaso di kulpabilidat grave òf mal intenshon, e multa ta 25% òf 50%. 
  • Si tin froude grave, e multa ta 100%. 
  • Den kaso di re-komplikashon, e multa ta 50% pa kulpabilidat grandi i 100% pa mal intenshon.